Installatietechniek is een breed vakgebied dat draait om het samenstellen van componenten tot een technisch functioneel geheel. Deze algemene omschrijving is te vinden in verschillende (online) encyclopedieën maar geeft niet duidelijk weer wat installatietechniek daadwerkelijk inhoud. De term installatietechniek wordt voor verschillende technieken gebruikt en is verbonden met industrie en de bouw. Installatietechniek draait niet alleen om het bedenken en het aanleggen van installaties maar ook om het onderhoud daarvan.

Installaties

Bij installatietechniek kan gedacht worden aan verschillende installaties. De onderverdeling is in de praktijk verwarrend. Zo zijn er bedrijven die ook elektrotechnische installaties onder installatietechniek plaatsen. Andere bedrijven spreken voor de transparantie over W (werktuigbouwkundige) installaties en E (elektrotechnische) installaties. Daarnaast zijn er nog koeltechnische installaties en transportinstallaties die onder installatietechniek kunnen worden geplaatst. Wanneer de functienaam installatiemonteur wordt genoemd heeft men wel een duidelijker beeld van de installaties die daarbij horen. De installaties die dan aan de orde komen zijn installaties voor centrale verwarming, vloerverwarming, gas, water en sanitair.

Wat doet een installatiemonteur?

De taken van een installatiemonteur zijn zeer divers. Hieronder is een overzicht weergegeven van de taken die een installatiemonteur kan uitvoeren en de installaties die hij kan aanleggen.

Verwarming

Een installatiemonteur kan verwarming aanleggen in een woning maar ook in bedrijfspanden. Bijvoorbeeld het plaatsen van CV ketels en radiatoren. Ook het leidingwerk naar de ketel en de radiator toe worden door een installatiemonteur aangelegd. Hierbij wordt een verschil gemaakt tussen dikwandige leidingen voor bedrijven en industrie en dunwandige leidingen voor de woningbouw. Bij dikwandig installatiewerk wordt vaak van een installatiemonteur verwacht dat hij de leidingen kan lassen. Dit gebeurd met autogeen lassen en in toenemende mate met het TIG lasproces. Naast dikwandig en dunwandig installatiewerk behoren ook vloerverwarming en warmtepompen bij de installatietechniek en de werkzaamheden van een installatiemonteur.

Water

Het aanleggen van waterleidingen in woningen en panden en deze aansluiten op de riolering wordt ook door een installatiemonteur uitgevoerd. Deze leidingen koppelen en bochten en T-stukken plaatsen. Koperleidingen worden tegenwoordig steeds vaker vervangen door PVC leidingen. Wanneer gebruik wordt gemaakt van koperleidingen wordt vaak van de installatiemonteur verwacht dat hij de leidingen ook kan buigen. Dit is specialistisch werk. Installatiemonteurs die waterleidingen aanleggen en aansluiten worden ook wel loodgieters genoemd.

Gas

Gasleidingen worden ook door installatiemonteurs aangelegd naar bijvoorbeeld een keuken. Deze leidingen moeten vakkundig worden gekoppeld of gefit. Installatiemonteurs die zich bezig houden met gasleidingen zijn zich goed bewust wat de gevolgen kunnen zijn wanneer een gasleiding niet goed is aangelegd. Nauwkeurigheid en een goed besef van veilig werken zijn bij het gasleidingfitten van groot beland.

Sanitair

Het inrichten van een badkamer wordt vaak door installatiemonteurs gedaan. Het aansluiten van wasbakken en toiletten moet vakkundig en netjes gebeuren. Installatiemonteurs die werkzaamheden uitvoeren in sanitair kunnen naast het aanbrengen van sanitair vaak ook tegels plaatsen en vloerverwarming aanleggen in badkamers. Hierdoor zijn deze installatiemonteurs vaak in staat om de totale inrichting en afwerking uit te voeren in badkamers.

Dak en zink werk

Installatiemonteurs plaatsen ook hemelwaterafvoer zoals dakgoten. Dit is een specialisme binnen de installatietechniek. Het plaatsen van dakgoten moet nauwkeurig gebeuren om lekkage te voorkomen. Daarnaast zijn de dakgoten vaak ‘in het zicht’ waardoor ook een nette afwerking belangrijk is. Zink bewerken is een vak apart waarbij technisch inzicht en gevoel voor afmetingen van groot belang zijn.

Voor het aanleggen van installaties heeft een installatiemonteur veel kennis nodig van technische systemen. Daarnaast moet een installatiemonteur verstand hebben van de veiligheidsrisico’s die horen bij het vak. Tekening lezen is ook een belangrijk aspect van de functie. Aan de hand van tekeningen moet de ‘route’ kunnen worden bepaald van de leidingen. Ook de positie van de radiatoren en ketels wordt op tekening aangegeven. Op de bouw moet een installatiemonteur vaak overleggen met timmermannen en ander bouwpersoneel om de werkzaamheden goed op elkaar af te stemmen. Wanneer leidingen eenmaal zijn aangelegd en weggewerkt is het vaak moeilijk om wat aan de bestaande installatie te veranderen.

Waar werkt een installatiemonteur?

Een installatiemonteur werkt in de meeste gevallen bij een installatiebedrijf. Het is ook mogelijk dat een installatiemonteur in dienst is bij een bedrijf dat badkamers en keukens verkoopt en plaatst. Installatiemonteurs voeren projecten uit in de woningbouw, utiliteit en industrie. Hierbij kan zowel nieuwbouw als renovatie en service aan de orde komen.

Bij nieuwbouw installaties zijn vaak tekeningen aanwezig. Bij renovatie zijn deze tekeningen vaak beperkt aanwezig waardoor een installatiemonteur zijn eigen inzicht moet gebruiken en goed bestaande systemen moet analyseren. Een installatiemonteur kan op verschillende projecten per jaar worden ingezet. Een flexibele instelling is daarom van groot belang. De projecten verschillen van ruwbouw tot afmontage. Bij ruwbouw worden de werkzaamheden sneller en grover uitgevoerd dan bij afmontage waar meer aandacht wordt besteed aan de afwerking.

Een installatiemonteur werkt meestal eerst onder een leidinggevend monteur of eerste monteur. Naarmate een monteur meer ervaring krijgt zal hij zelf ook als eerste monteur leiding kunnen geven aan collega’s. Vaak moet een monteur daarvoor wel extra opleidingen en cursussen volgen.