Bouwkundig-Ruwbouw

KIEZEN VOOR RATIONELE EN SPAARZAME TECHNIEKEN EN BOUWMATERIALEN, EN REKENING HOUDEND MET HUN MILIEUBALANS

De milieu- en gezondheidseffecten van ruwbouw beperken.

PRINCIPES

We willen de milieubelasting van een bouwwerk beperken. Dat brengt ons bij de notie milieubalans, waarin aspecten zitten zoals een rationeel materiaalgebruik en de milieu- en gezondheidseffecten van de materialen.
Door de keuze en uitvoering van de bouwwijze moet het project:
  • het materiaalgebruik en de afvalproductie beperken;
  • anticiperen op latere verbouwingen van het gebouw;
  • de demontage en recyclage toelaten van de materialen aan het einde van hun levensduur;
  • de uitstoot beperken van verontreinigende stoffen die schadelijk zijn voor de gezondheid, en het energieverbruik verminderen van de materialen bij hun productie, vervoer en uitvoering.
Een rationele overweging rond drie aspecten kan deze doelstellingen haalbaar maken: de systeembouw en standaardisatie, de materiaalkeuze (hoeveelheid en aard) en bouwwijzen, en de recyclagemogelijkheden van de bouwelementen.
Behalve haar intrinsieke eigenschappen, kan de structuur van een gebouw andere aspecten bevorderen zoals de isolatie van de wanden, de gemakkelijke doorvoer van de leidingen, gewichtsbeperking van een uitbreiding, enz.

DOELSTELLINGEN

☼  Minimaal
  • Bouwwijzen: verkies bouwwijzen die het gebruik van dikke lagen isolatiemateriaal mogelijk maken.
  • Systeembouw en standaardisatie: geef de voorkeur aan structurele inrichtingen die een nauwkeurige dimensionering van de draagsystemen mogelijk maken (balken, zuilen, vloerplaten, …).
  • Materialen: richt het bouwkundig ontwerp op eenvoudige en rationele vormen die een goede compactheid bevorderen (oppervlakte/volumeverhouding).
  • Recyclage / hergebruik:
  1. Kies bij voorkeur materialen waarvoor recyclagecircuits bestaan.
  2. Vermijd zo veel mogelijk resten bij het uitsnijden van materiaal op de bouwplaats en tracht ze te hergebruiken.
  3. Behoud bij renovatie zo veel mogelijk de bestaande structuur. Overweeg eerder een versterking of reparatie dan de vervanging van elementen (gebint, zuilen, enz.).
☼☼Aangeraden: Tracht zo veel mogelijk, ongeacht de bouwwijze:
  • Bouwwijzen:
  1. Bij renovatie, de voorkeur te geven aan lichte bouwwijzen om geen werken aan de bestaande funderingen te moeten uitvoeren.
  •  Systeembouw en standaardisatie:
  1. De voorkeur te geven aan de montage van de bouwelementen in het atelier.
  2. Met gestandaardiseerde afmetingen te werken.
  • Materialen:
  1. Energiezuinige (grijze energie) en onschadelijke materialen te kiezen.
  2. Technieken en materialen te kiezen volgens hun weerstand in de tijd tegen antasting, volgens hun isolerend vermogen, hun massa, enz.
  • Recyclage:
  1. De voorkeur te geven aan mechanische assemblages.
  2. Een direct hergebruik van de componenten te vergemakkelijken bij renovatie, na ze in hun oorspronkelijke staat te hebben hersteld of gereinigd.
  3. Het gebruik te vermijden van composietmaterialen of niet-reversibele bevestigingstechnieken tussen materialen, en dit om de recyclagemogelijkheden niet te beperken. Behoud bij renovatie zo veel mogelijk de bestaande structuur. Overweeg eerder een versterking of reparatie dan de vervanging van elementen (gebint, zuilen, enz.).
☼☼☼ Optimaal
  • Rekening houdend met de talrijke andere eisen (zuinigheid, comfort, uitvoeringsgemak, technische vaardigheid, enz.), moet de voorkeur uitgaan naar bouwwijzen die bij de uitvoering intrinsiek materiaal- en energiezuiniger zijn. In dit opzicht bieden houtskeletten en -gebinten een bijzonder voordelig alternatief.
Opmerking: veel bouwwijzen worden herontdekt (leembouw, houtmassiefbouw, enz.) maar worden hier niet behandeld. De stedelijke context leent zich veel minder tot de toepassing van deze materialen die gevoelig zijn voor aantasting door vervuiling en verzuring… Niettemin geven we verderop een literatuurlijst voor degenen die hierin belang stellen. Groendaken in het bijzonder worden in een aparte fiche behandeld (zie links aan het einde van dit document).
 

ELEMENTEN VOOR EEN DUURZAME KEUZE TECHNISCHE ASPECTEN - BOUWWIJZEN

De keuze van de bouwwijze kan andere aspecten van het bouwwerk beïnvloeden:

  • Het isolatieniveau: voor een gelijke wanddikte kan een skelet, het liefste in hout, toelaten een maximale hoeveelheid aan isolatiemateriaal te gebruiken, waardoor de thermische prestaties beter zijn dan die van een gemetselde wand.
  • Het akoestische comfort: hoewel het mogelijk is om vanuit akoestisch oogpunt comfortabele houten bouwwerken uit te voeren door de toepassing van een massa-veer-massasysteem, is het akoestisch comfort met een traditionele bouwwijze gemakkelijker haalbaar omwille van de massieve wanden.
  •  Het gewicht: door het lichtere gewicht zijn bij skeletbouw uitbreidingen van bestaande gebouwen gemakkelijker.
  •  De doorvoer van kokers en leidingen: skeletbouw maakt ook de doorvoer van de technieken gemakkelijker, maar let erop eventuele dampschermen niet te doorbreken. Vervangingen en reparaties zijn dus eenvoudiger (geen sleuven, minder stof en lawaai etc.)
Toch is het moeilijk de bouwwijzen met elkaar te vergelijken, want elk heeft zijn specifieke beperkingen waarmee rekening moet worden gehouden. Bijvoorbeeld:
  • Traditionele massiefbouw vereist bij de uitvoering vaak veel water, met vrij lange droogtijden, en in de eerste winter een hoger verbruik van warmte-energie.
  • Een houtskelet kan in bepaalde gevallen het gebruik van verduurzamingsmiddelen vereisen, die schadelijke insecticiden en fungiciden kunnen bevatten.