Afvalverwerking

Nederlandse huishoudens zijn goed bekend met afval scheiden, we zijn er goed in vergeleken met landen om ons heen. Onbekender is wat er gebeurt met al die afvalstromen. Soms ontstaan geruchten dat het apart ingezamelde afval alsnog op een grote hoop belandt. Dat is niet waar (zieFabels). Glas, papier, karton, gft, klein chemisch afval, textiel en restafval worden allemaal apart verwerkt. Gescheiden afval dat erg vervuild is, kan noodgedwongen wel bij het restafval belanden.

Afval = waardevol

Uitgangspunt is dat afval waardevolle materialen bevat die opnieuw bruikbaar zijn. Soms is een product in zijn geheel herbruikbaar, zoals tweedehands kleding. Voor andere soorten afval worden materialen apart hergebruikt, zoals zink uit oude batterijen: dat is bruikbaar om zinken dakgoten mee te maken.

Van het afval dat niet herbruikbaar is, gaat een klein deel naar de stort. Het grootste deel gaat naar de verbrandingsoven. De verbranding levert energie op die bruikbaar is voor opwekking van elektriciteit of stadsverwarming. De restjes die overblijven na verbranding (zogeheten slakken) zijn deels bruikbaar voor de aanleg van wegen.

Voorwaarde: zuiver afval

Om gescheiden afval echt opnieuw te kunnen gebruiken, mag het niet vervuild zijn met andere materialen. Het lukt bijvoorbeeld niet om papier te recyclen als er veel plastic tussen zit. Het recyclebedrijf moet dus voor het hergebruik van start kan, de vervuiling uit het gescheiden ingezamelde afval halen. Dat kost tijd en geld.

Als gescheiden afval te veel vervuild is, kan het niet hergebruikt worden en belandt alsnog in de verbrandingsoven. Daarom is het belangrijk dat u zorgvuldig te werk gaat bij het scheiden van afval. Gooi bijvoorbeeld geen gloeilamp in de glasbak, en haal  plastic hoesjes van tijdschriften of reclame voordat u die in de papierbak gooit. Kijk voor meer tips op Welk afval waar.

Als u bij aankoop van een elektrisch apparaat uw oude apparaat inlevert bij de winkel, wordt deze milieuvriendelijk verwerkt. Herbruikbare materialen zoals ijzer, aluminium, koper, glas en kunststof worden opnieuw gebruikt. Eventuele schadelijke stoffen worden op de juiste manier verwerkt. Tot half februari 2013 betaalde u hiervoor bij aankoop van apparaten een verwijderingsbijdrage. Deze is voor elektrische apparaten nu afgeschaft. De kosten van verwijdering zijn verwerkt in de verkoopprijs.

U kunt oude apparaten ook aanbieden bij de gemeentelijke afvalscheiding. In sommige gemeentes kunt u kleine elektrische apparaten, van tosti-ijzer tot telefoon, met de chemokar meegeven.

Mobiele telefoon

Mobiele telefoons die nog werken kunnen nog geld opleveren, voor uzelf of voor een goed doel.

Gescheiden ingezameld groente- fruit- en tuinafval (gft) wordt in Nederland verwerkt tot compost. De helft daarvan gaat naar de Nederlandse land- en tuinbouw. De rest gaat naar kwekerijen, gemeenten, particulieren en de export. Naast compostering zijn er ook andere manieren om gft-afval te verwerken: vergisten met nacompostering en verbranden. Niet-gescheiden ingezameld keuken- en tuinafval belandt bij het restafval en wordt daarmee verbrand.

Composteren

Bijna alle gemeenten zamelen gft-afval apart in om te composteren. Deskundigen zijn er nog niet over uit welke afvalverwerkingsmethode het beste is voor het klimaat, maar vast staat dat er goede redenen zijn om te composteren:

• Als het gft-afval bij het gewone afval zou komen, komt Nederland afvalverbrandingsinstallaties (AVI’s) te kort. Er zijn dan minimaal drie nieuwe AVI’s nodig, of er moet voor dit afval een andere, minder milieuvriendelijke, oplossing komen.
• Het gescheiden inzamelen en composteren van gft-afval is goedkoper voor gemeenten, dan het samen met het restafval te verbranden. En dat scheelt voor u weer gemeentebelasting.
• Composteren levert een nuttig product op: bodemverbeteraar.

Vergisten

Bij vergisting van gft-afval wordt organisch materiaal omgezet in biogas (methaan). Daarmee produceert een gasmotor dan elektriciteit, of groen gas (gelijkwaardig aan aardgas). Het resterende materiaal wordt nagecomposteerd tot schone compost. Die compostopbrengst is even groot als wanneer het gft meteen wordt gecomposteerd.

In Nederland staan twee zogenaamde scheidings- en vergistingsinstallaties. De overheid heeft het opwekken van hernieuwbare energie als beleidsdoelstelling en stelt subsidie beschikbaar voor het bouwen van nieuwe installaties. Deze installaties zullen een deel van het gft dat nu nog alleen gecomposteerd wordt, gaan vergisten met nacompostering.

Verbranden

Zo’n vijf procent van het gescheiden ingezamelde gft wordt afgekeurd, omdat het is vervuild met vooral papier, karton en plastic. Dit afval gaat alsnog naar de afvalverbranding. Het storten van gft-afval is verboden.

Thuis composteren: besparen

U kunt ook uw tuin- en keukenafval zelf composteren. Zelf composteren kan een milieuvriendelijke optie zijn, omdat het afval dan niet vervoerd hoeft te worden. Wel is het belangrijk dat het zelf composteren goed gebeurt, anders verandert het milieuvoordeel in een nadeel en ontstaan er schadelijke broeikasgassen.

Van oud glas wordt nieuw glas gemaakt. Als glas goed op kleur is gescheiden, maakt men van witte scherven wit glas, van groene scherven groen glas en van bruine scherven bruin glas. Van verschillende kleuren door elkaar wordt bruin glas gemaakt.

Doppen en papier

In de glasbak zitten doppen, kurken en andere verontreinigingen, bij elkaar ongeveer vijf procent van de inhoud van de glasbak. Dit moet eerst uit de scherven gehaald worden. IJzer wordt er met behulp van magneten uitgehaald; lichte verontreinigingen, zoals aluminiumfolie en papier, worden van de glasscherven gescheiden met een luchtstroom. Met behulp van een laser worden grote verontreinigingen eruit gehaald, zoals stukken aardewerk. Daarna wordt het glas in kleinere stukken gebroken en naar de glasfabriek gebracht om te dienen als grondstof voor het maken van nieuw glas.

Glasscherven smelten bij een aanzienlijk lagere temperatuur dan kwartszand, soda, kalk, de oorspronkelijke grondstoffen van glas; het gebruik van glasscherven bij de productie van glas levert een energiebesparing op van circa 25 procent.

Oneindig hergebruik

Glas kan oneindig vaak opnieuw worden gebruikt, er is geen kwaliteitsverlies tijdens het recyclen. Nederland produceert een miljard kilogram nieuw verpakkingsglas per jaar. Het grootste deel hiervan wordt gevuld geëxporteerd (vooral bier en tomatenketchup). Bij het maken van nieuw glas wordt zeshonderd miljoen kilogram ‘oud’ glas, ruim de helft, als glasscherven bijgemengd. Meer lezen? Kijk op Glas.

Uit een deel van het ingezamelde KCA worden grondstoffen teruggewonnen voor hergebruik. Van het zink uit batterijen worden bijvoorbeeld dakgoten gemaakt en van het staal van batterijen en verfblikken, spijkers en staaldraad. Cadmium komt weer terug in nieuwe batterijen.

Ook het glas van tl-lampen en spaarlampen wordt opnieuw gebruikt, bijvoorbeeld voor nieuwe lampen. Het waardevolle zilver uit foto-ontwikkelaar en -fixeer is weer bruikbaar. Olie wordt gebruikt als brandstof.

Speciale verbrandingsovens

KCA dat niet meer bruikbaar is gaat naar speciale verbrandingsovens. Bij een zeer hoge temperatuur worden de schadelijke stoffen vernietigd; reinigingsinstallaties zuiveren de afvalgassen die daarbij vrijkomen. KCA dat niet kan worden gerecycled of verbrand, wordt veilig opgeslagen.

Door een sterke verbetering van de verbrandingstechniek kan steeds meer afval op die manier onschadelijk worden gemaakt. Hierdoor kunnen steeds meer producten met het gewone afval mee, zonder dat ze gevaar opleveren voor het milieu. Daarom is sinds januari 2001 de inzamellijst voor KCA veel korter.

De meest milieuvriendelijke manier om gescheiden ingezameld kunststof te verwerken is mechanische recycling. Hierbij wordt het materiaal gezuiverd, gesmolten en opnieuw gebruikt als grondstof voor kunststof producten. Dit wordt gedaan met landbouwplastic, fabrieksafval en gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval uit huishoudens. Vanaf 2010 moet elke gemeente zijn burgers de mogelijkheid bieden het plastic verpakkingsafval gescheiden aan te bieden.

In een aantal afvalverbrandingscentrales wordt plastic uit het afval geblazen. Het wordt gebruikt als brandstof voor elektriciteitscentrales en cementovens. Zie ook Kunststof.

Van oud papier en karton wordt nieuw papier en karton gemaakt. In Nederland bestaat de grondstof voor de papierproductie voor 75 procent uit oud papier en karton. Ingezameld papier en karton wordt eerst voorgesorteerd. Hierbij worden zaken die er niet in thuis horen er zoveel mogelijk uitgehaald. Daarna wordt het oud papier en karton met water vermengd, waardoor een soort pap ontstaat. Verontreinigingen zoals nietjes, stukjes plastic en papier dat waterafstotend is gemaakt, worden er dan uitgezeefd.

De natte papiermassa en/of de opgeloste celluloseplaten gaan in de zeefpartij van de papiermachine waar het zogenaamde papierblad wordt gevormd. Hierbij wordt het geperst en vervolgens wordt het papier gedroogd. Tot slot wordt het papier opgerold en op maat gesneden.

Of de papiermassa ontinkt wordt, is afhankelijk van het product dat ervan gemaakt gaat worden en van de samenstelling van het oud papier. Het ontinkten vindt plaats door de papiermassa met zeep of zeepachtige stoffen te wassen. Het afval dat hierbij ontstaat wordt gebruik in de cement- en baksteenindustrie of er wordt cementverbeteraar van gemaakt..

Ingezameld textiel wordt allereerst gesorteerd. Draagbare zomerkleding gaat veelal naar India, Pakistan en landen in Afrika en draagbare winterkleding komt veelal terecht in Oost-Europa. Onbruikbare kleding wordt verwerkt tot poetsdoeken of gebruikt als grondstof voor de productie van onder meer dekens en garens voor vloerbedekking. Zo’n acht procent van het ingezamelde textiel is onbruikbaar.

In de afvalverbrandingsinstallaties halen magneten de stalen blikjes en wervelstroomscheiders de aluminium blikjes en andere metalen uit het restafval. Ze worden gesmolten en weer tot metaal verwerkt. Dit metaal wordt weer gebruikt om nieuwe producten te maken. Zo wordt 85 procent van alle blikverpakkingen gerecycled.

Lege cartridges kunnen goed worden gerecycled. Lever ze in bij de winkel of een ander recyclingpunt. U kunt de gebruikte cartridges ook inleveren bij een goed doel. Lukt dat allemaal niet, lever ze dan in bij de gemeentelijke afvaldienst, als klein chemisch afval. Lege cartridges kunnen eventueel ook bij het restafval.

Een deel van het afval kan niet gerecycled worden. Dit restafval wordt verbrand in de afvalverbrandingsinstallaties, of gestort op een stortplaats. Nederland telt twaalf afvalverbrandingsinstallaties. De warmte die in deze installaties vrijkomt, kan deels weer nuttig gebruikt worden om elektriciteit op te wekken, of voor bijvoorbeeld stadsverwarming.

De twaalf afvalverbrandingsinstallaties in ons land produceerden in 2007 bijna 3 miljard kWh elektriciteit (en 8,8 Petajoules warmte). Van deze elektriciteit kan bijna 80 procent aan het stroomnet geleverd worden, en dat is voldoende voor de elektriciteitsbehoefte van 667.000 huishoudens. De warmte wordt afgezet naar huizen, kassen en industrieën in de nabijheid van de installaties. Na het verbranden van huisvuil blijven asresten en slakken over. Dit wordt deels gebruikt in onze wegen.

Stortplaatsen worden gesloten als ze vol zijn. Ze moeten dan nog lange tijd gecontroleerd worden om te voorkomen dat er schadelijke stoffen uit weglekken.