U vindt op deze pagina informatie over de meest voorkomende soorten zwam. Zwammen kunnen veel schade veroorzaken met name ook door de snelle groeipotentie die ze in zich hebben.
Huiszwam
De huiszwam (Serpula lacrymans - la Mérule) is de enige zwam die niet in de natuur groeit (wel sporen in de lucht). De huiszwam heeft een constante temperatuur en hoge relatieve luchtvochtigheid nodig (tussen 5 en 45°C en 90-95%). Om te kunnen beginnen is naaldhout nodig met minimum 30 tot 40 % vochtgehalte, nadien heeft hij een minimum van 20% vochtgehalte nodig en kan ook loofhout aangetast worden (kamerdroog hout bevat max. 16% vochtgehalte). De ideale omstandigheden zijn ruimten met slechte of geen verlichting, met constante temperatuur, hoge luchtvochtigheid, weinig ventilatie, aanwezigheid van hout, bijvoorbeeld kelders, onbewoonde huizen, vochtige valse plafonds en wanden en vochtige plankenvloer onder linoleum.
De groeisnelheid is variabel en erg afhankelijk van de omstandigheden. In de praktijk is dit ongeveer één strekkende meter per jaar.
Huiszwam kan droogte gedurende meerdere jaren overleven en na soms 9 jaar weer actief worden, alleen droogleggen is zeker niet voldoende. Niet droogleggen en alleen chemisch behandelen is ook gevaarlijk: de zwam kan, gezien de vele sporen, op een andere plaats beginnen. In zeer vochtige omstandigheden wordt het product constant “verdund”. Aanwezig hout kan ook door andere schimmels aangetast worden en daarna veel gemakkelijker door Serpula ofwel huiszwam.
Kelderzwam
Deze zwam komt minstens evenveel voor als de huiszwam. De schade die veroorzaakt wordt is eveneens groot. Daar de zwam (fungus) niet over dezelfde mogelijkheden beschikt om zich te verspreiden, blijft de aantasting gewoonlijk meer beperkt dan in het geval van de huiszwam.
Poriënzwam
De zwam blijkt in staat op termijn en zeker bij te weinig ventilatie het hout aan te tasten. Een 100 % oplossing is het aanbrengen van een goede ventilatie, alle zwam verwijderen plus 5-10 centimeter van het zand, een schone laag zand aanbrengen en daarna een fungicide, dit is een zwam- en schimmelwerend middel.
Groeiomstandigheden zwammen
Verschillende soorten zwammen ontwikkelen zich op een verschillende manier. De kelderzwam ontwikkelt zich op hout (of van cellulose afgeleide materialen) onder zeer natte omstandigheden. Het substraat moet veel vochtiger zijn dan voor de huiszwam. De optimale groei gebeurt in hout met een vochtgehalte van 50% tot 60%. Huiszwam en kelderzwam vindt men daardoor niet op precies dezelfde plaatsen. Wel kunnen beide ongeveer gelijktijdig optreden daar er meestal een vochtgradiënt bestaat van zeer nat naar droog en dus ook een zone die geschikt is voor huiszwam ontwikkeling. Regelmatig stelt men vast dat de ontwikkeling van de kelderzwam voorafgaat aan die van de huiszwam.
Doordat de kelderzwam optimaal groeit onder dergelijke vochtige omstandigheden is de soort gevoeliger voor uitdroging dan de huiszwam. Uitdrogen alleen is echter in de meeste gevallen onvoldoende om de zwam (fungus) volledig te vernietigen. Een behandeling blijft noodzakelijk.
Uiterlijk van zwammen
Zwammen hebben een dun viltig, dikwijls waaiervormig mycelium. Het is bleek van kleur, dikwijls met een vrij rijke variatie aan tinten. De myceliumstrengen zijn in jonge toestand bleek okerachtig tot bruinig. Ze kleuren vrij snel zwart. Vruchtlichamen worden slechts uitzonderlijk gevormd in gebouwen. Wanneer ze gevormd worden is hun ontwikkeling soms spectaculair, over grote oppervlakten. Ze zijn uitgespreid, membraanachtig, donkerbruin gekleurd met een groenige tot olijfkleurige schijn. In jonge toestand is het lichaam glad en gelig. De groeirand is in alle stadia wat katoenachtig tot fijn vezelig en gelig-wit.
Myceliumstrengen van de kelderzwam kunnen wel over metselwerk en stenen groeien. Ze kunnen weliswaar in de kleinere ruimtes doordringen doch bezitten zeker geen even groot vermogen om door anorganische constructie-elementen heen te groeien als de huiszwam.
Is aantasting door zwam te voorkomen?
Jazeker, u kunt preventieve maatregelen nemen. Een zwam groeit alleen onder vochtige, niet te koude, omstandigheden. Daarnaast moet de kruipruimte schoon zijn, zodat er geen voedingsbron aanwezig is. De aanwezigheid van puin en houtafval zorgt voor opname en vasthouden van vocht en wordt zo een uitstekende voedingsbron voor zwammen en schimmels. Als de ventilatie in een kruipruimte overal voldoende aanwezig is, ontstaat er in principe geen schimmel of zwam.
Bestrijding en herstel
Verwijderen en/of bestrijden van zwam is ingrijpend en niet eenvoudig. Wil het goed bestreden worden, dan zal uiteraard afhankelijk van de aantasting een kruipruimte circa 20 cm grond afgegraven moeten worden. Indien er sprake is van een gemetselde fundering dienen de voegen te worden schoongemaakt, vervolgens het metselwerk met bijvoorbeeld een grote brander afbranden, de nu zichtbare bodem (na afgraven) kan ook nog flink worden afgebrand. Hierna kunnen in metselwerk en eventueel balken gaten worden geboord om de zwam met chemische middelen te bestrijden. Als laatste adviseren wij op de bodem van de kruipruimte ook nog eens circa 15 cm schoon zand toe te voegen. Indien de zwam tot boven de vloeren is gegroeid (wat vaak het geval is) dan dient het stucwerk van de wanden te worden verwijderd.
